كارهای نیك را می توان به دو دسته فردی و اجتماعی تقسیم كرد. بخش فردی آن به حوزه امور اخلاق فردی بازمی گردد كه از آن به خودسازی یاد می كنند و بخش اجتماعی آن همان هنجارهایی است كه می بایست انسان مراعات كند
یكی از هنجارهای اجتماعی كه ارتباط تنگاتنگی نیز با اخلاق فردی پیدا می كند، هنجار احترام به دیگری است. احترام در آموزه های قرآن از آن جایی اهمیت پیدا می كند كه با مسئله كرامت انسانی ارتباط تنگاتنگی دارد. به این معنا كه عدم رعایت این هنجار به معنای هتك حرمت انسانی و زیرپا گذاشتن كرامت انسانی است. در حقیقت كرامت انسانی این اقتضا را دارد تا هر شخصی با دیگری چنان رفتار كند كه انسانیت آن را می طلبد. در این نوشتار به این مسئله از دیدگاه قرآن پرداخته می شود تا با تحلیل آیات آن نقش مهم رعایت احترام دیگری را دریابیم.
احترام از ریشه حرم گرفته شده كه به معنای حرمت نگه داشتن است. (لغت نامه دهخدا) البته این واژه به معنای آن چه كه هتك و شكستن آن ناروا باشد نیز آمده است. (صحاح اللغه ج 5 ص 1895) از این رو حرام هر چیز و یا كاری است كه انجام دادن آن ممنوع و ناروا باشد و یا حرم هر جایی را می گویند كه انجام دادن برخی از اموری كه در جاهای دیگر جایز است، در آن جا نادرست و غیرجایز باشد. (مفردات راغب اصفهانی ص 229)
حرمت شخص به معنای چیزی است كه شخص از آن حمایت می كند و حریم شخصی نیز چیزهایی اختصاصی است كه دیگران نمی توانند در آن موارد دخالت كرده و وارد شوند.
احترام در اصطلاح عرفی به معنای گرامی داشت و بزرگداشت و تعظیم شخص است كه بی ارتباط با معنای لغوی آن نیز نیست؛ زیرا شخص، چیز، جا یا زمان محترم، دارای حرمت و حریمی است كه حفظ آن لازم و هتك آن نارواست.
ناگفته نماند كه واژه احترام به این معنا و مفهوم به صراحت در قرآن به كار نرفته است و این مفهوم از اضافه وصفی برخی موارد به وصف حرام و محترم شمردن به دست می آید. به این معنا كه هنگامی كه خداوند نفس (انعام آیه 151) و یا خانه (مائده آیه 97) و یا ماه (توبه آیه 5) و مانند آن را محترم می شمارد از آن این معنا استنباط می شود كه می بایست مورد احترام و تعظیم قرار گیرد. البته واژگانی چون تعظیم (حج آیه 30 و 32) و یا توقیر (فتح آیه 9) و تعزیر (همان) و خفض جناح (اسراء آیه 24) همین معنا و مفهوم اصطلاحی را می رساند.
بنابراین نباید تنها به این واژه در آیات قرآن بسنده كرد بلكه برای دریافت مباحث مربوط یا مرتبط می بایست به همه آیاتی كه این مفهوم را می رساند، توجه داشت.
پرسش مهر96 احترام ,معنای ,معنا ,انسانی ,قرآن ,فردی ,كرامت انسانی ,انجام دادن ,ناروا باشد ,اخلاق فردی ,ارتباط تنگاتنگی منبع
درباره این سایت